Starzenie się organizmu to nieunikniony, naturalny, biologiczny oraz psychiczny proces określany jako zespół postępujących w czasie zmian polegających między innymi na:
a) zmniejszeniu biologicznej aktywności komórek organizmu;
b) spowolnieniu procesów regeneracyjnych;
c) obniżeniu odporności oraz odpowiedzi na stres środowiskowy;
d) obniżeniu właściwości adaptacyjnych organizmu, które znajdują się pod kontrolą czynników genetycznych.
Na zmiany jakie zachodzą w skórze wpływają równocześnie dwa procesy
a) proces starzenia się skóry mający związek z mechanizmami wrodzonymi -wewnątrzpochodne starzenie się skóry;
b) proces starzenia się skóry, który ma związek z wpływem środowiska zewnętrznego – fotostarzenie.
Wyróżnia się również podziała starzenia skóry ze względu na wiek
a)starzenie chronologiczne (starzenie fizjologiczne);
b)starzenie nie chronologiczne (fotostarzenie).
Ze względu na fakt, że skóra jest bezpośrednio narażona na destrukcyjne działanie czynników zewnętrznych, ulega przeważnie starzeniu szybciej aniżeli pozostałe narządy ludzkiego ciała, a skutek tego procesu jest bardziej widoczny. Wszystkie rodzaje starzenia się skóry nakładają się na siebie i mają wspólne mechanizmy biologiczne, biochemiczne oraz molekularne.
Starzenie wewnątrzpochodne (tak zwane właściwe) to proces nieunikniony, postępujący w czasie i nie możliwy do zatrzymania. Na skutek starzenia wewnątrzpochodnego dochodzi do: atrofii naskórka oraz skóry (grubość skóry zmniejsza się z wiekiem o około 20 procent, nie zmienia się z wiekiem tylko grubość warstwy rogowej naskórka), zmniejszenia liczby fibroblastów oraz komórek tucznych w obrębie naskórka. W młodej skórze kolagen układa się na wzór regularnej siatki, z kolei w starzejącej się skórze kolagen układa się w pęczki sprawiające wrażenie nieładu. Ponadto dochodzi do fragmentacji oraz wapnienia włókien elastynowych, do jej degradacji (wskutek zwiększenia ilości enzymu metaloproteinazy w macierzy komórkowej), jak również do akumulacji materiału zawierającego nieprawidłowo zbudowaną elastynę w warstwie brodawkowatej oraz siateczkowatej skóry (elastyna w starzejącej się skórze zawiera małe ilości cukrów oraz lipidów, jak również znacznie podwyższony poziom aminokwasów).
Z czasem dochodzi do zmian w obrębie połączenia skórno – naskórkowego (z języka angielskiego dermal–epidermal junction – DEJ), które ulega spłaszczeniu (skutkiem jest upośledzenie w wymianie czynników odżywczych między skórą i naskórkiem). W obrębie złącza skórno – naskórkowego DEJ ilość kolagenu typu IV oraz kolagenu typu VII maleje, a to w konsekwencji doprowadza do ścieńczenia tej warstwy, i do formowania się zmarszczek. Oprócz tego ulega wydłużeniu czas przejścia komórek w naskórku (z jezyka angielskiego Turn OverTime – TOT). Między trzecią a ósmą dekadą życia czas ten wydłuża się o 30–50 procent, tymczasem u osób dwudziestoletnich tranzyt komórkowy przez warstwę kolczystą wynosi 20 dni, u 40–50- latków do 30 dni i więcej. Skutkiem wydłużenia czasu przejścia komórek w naskórku jest:
a) ścieńczenie naskórka,
b) wolniejsze gojenie się ran,
c) mniej efektywne złuszczanie naskórka.
W starzeniu właściwym ilość kwasu hialuronowego, który znajduje się w skórze zanika prawie całkowicie (HA razem z kolagenem oraz elastyną są odpowiedzialne za fizyczny wygląd twarzy).
Do grupy GAGs (glikozaminoglikany) należą między innymi kwas hialuronowy oraz siarczan chondroityny. HA ma właściwości, które pozwalają wiązać wodę o objętości 1 000 razy przekraczającej objętość jego cząsteczki, a to z kolei pozwala skórze utrzymać równowagę wodno – elektrolitową. W młodej skórze HA występuje na obrzeżach kolagenu oraz elastyny, z kolei w skórze, która ulega znacznym procesom starzenia takie połączenia zanikają. Skutkiem spadku zawartości kolagenu, elastyny oraz HA w skórze są między innymi: powstawanie zmarszczek, tworzenie się bruzd, wiotkość skóry oraz suchość skóry.
Sucha, łuszcząca się skóra jest wykładnikiem starzejącej się skóry. Powodem tego stanu jest także degradacja bądź zanikanie funkcjonalnej bariery skóry w rezultacie zmniejszenia ilości lipidów oraz zwiększonego ubytku wody przez naskórek (z języka angielskiego Trans–epidermal water loss – TEWL). Z wiekiem dochodzi również do spadku ilości podskórnej tkanki tłuszczowej (przede wszystkim w obrębie twarzy, powierzchni grzbietowej dłoni oraz na goleniach), zaniku melanocytów średnio o 8–20 procent co dekadę (klinicznie stan ten manifestuje się redukcją liczby znamion melanocytowych u osób starszych, a to implikuje zmniejszanie się ilości melaniny w skórze, w związku z ochronnym działaniem melaniny – pochłania karcynogenne promienie UV, osoby starsze są bardziej narażone na powstawanie nowotworów złośliwych skóry).
Na skutek starzenia wewnątrzpochodnego zanika także unaczynienie w obrębie skóry. Redukcja unaczynienia w starzejącej się skórze może wynosić nawet 35 procent. Jest ona zauważalna zwłaszcza w warstwie brodawkowatej skóry, gdzie dochodzi do zaniku pionowych pętli naczyniowych wskutek czego dochodzi do:
a) zmniejszonego przepływu krwi,
b) zmniejszonego zaopatrzenia skóry w substancje odżywcze,
c) zaburzeń w termoregulacji,
d) obniżenia temperatury powierzchniowej skóry;
e) bladości skóry.
Na skutek starzenia wewnątrzpochodnego wraz z wiekiem ulęgają skróceniu telomery (są to wyspecjalizowane struktury, które znajdują się na końcach chromosomów i pełnią zasadniczą rolę w procesie starzenia na poziomie komórkowym). Telomery stanowią wiarygodny miernik procesów starzenia, coś w rodzaju wewnętrznego „zegara biologicznego”. Udowodnione zostało, że naturalne oraz progresywne skracanie telomerów stanowi najważniejszy mechanizm starzenia się komórek skóry. Hamują one także proces uszkadzania komórek przez wolne rodniki. Skracanie telomerów skojarzone ze starzeniem się ma swoje odzwierciedlenie w zanikach tkankowych. Niestety na moment obecny nie istnieje żaden kosmeceutyk, lek, bądź terapia, która potrafiłaby bezpiecznie zapobiec skracaniu telomerów.
U kobiet starzenie się skóry zależy również od menopauzy (średni wiek wystąpienia menopauzy wśród Polek to około 50 lat ± 2 lata), to znaczy od czynników hormonalnych, związanych z zanikiem funkcji jajników. Dochodzi do spadku wydzielania estrogenów (a dokładnie 17 beta – estradiolu), przyczyniających się do zmian w obrębie naskórka, skóry właściwej jak również tkanki podskórnej.
Niedobór estrogenów przyczynia się między innymi do zmniejszenia ilości kolagenu (spadek grubości warstwy skóry, utrata elastyczności oraz napięcia) oraz spadku aktywności gruczołów łojowych i potowych (sucha, szorstka skóra), jak również spadku poziomu kwasu hialuronowego, włókien elastynowych, naczyń włosowatych oraz zaniku tkanki podskórnej.
Starzenie zewnątrzpochodne (określane jako niewłaściwe) jest przedwczesne i odnosi się głównie do skóry. Można mu zapobiec. Największą rolę wśród czynników egzogennych przypisuje się paleniu tytoniu, złemu odżywianiu oraz ekspozycji na promienie UV. Ekspozycja na promienie ultrafioletowe jest odpowiedzialna w 80 procentach za procesy starzenia się skóry twarzy oraz innych odsłoniętych części ciała. Promienie UVA penetrują w głąb tkanki łącznej i stanowią przyczynę immunosupresji oraz przedwczesnego starzenia się skóry, są odpowiedzialne za tworzenie się wolnych rodników, a także reakcje fototoksyczne oraz fotoalergiczne. Z kolei promienie UVB penetrują do najgłębszych warstw naskórka, uszkadzają DNA komórkowe, odpowiadają za oparzenia skóry oraz pobudzają karcynogenezę. Skutkiem ekspozycji na promienie ultrafioletowe są między innymi :
a) formowanie komórek oparzeniowych (z języka angielskiego sunburn cells),
b) zwiększona produkcja kolagenazy,
c) indukcja reakcji zapalnej,
c) uszkodzenia telomerów,
d) fotokarcynogeneza,
e) fotoimmunosupresja,
f) fotostarzenie
Edyta Furowicz o sobie:
Kosmetologiem zostałam z zamiłowania. Realizując swoją pasję ukończyłam studia w Wyższej Szkole Biznesu i Nauk o Zdrowiu w Łodzi, ze specjalizacją “Odnowa biologiczna z elementami dietetyki” oraz “Menager Ośrodków Spa i Wellness”. Zajmuję się również trychologią, jestem linergistką i szkoleniowcem. W mojej wieloletniej pracy kieruje się holistycznym podejściem oraz kładę duży nacisk na najwyższe standardy, ucząc się i szkoląc również poza granicami kraju.
Jestem osobą zawsze uśmiechniętą, pełną optymizmu, odpowiedzialną, lubiącą wyzwania i dobrze zorganizowaną. Moja praca często związana z trwałym wizerunkiem jest dla mnie sztuką, która gości w duszy”. Z ogromną starannością i dbałością pielęgnuję w niej harmonię. Prywatnie kocham podróże, taniec, muzykę i dobrą kuchnię.
